Minn Olvin Vella
X’inhi d-differenza bejn <fil-għaxija> u <filgħaxija>? Liema hi t-tajba?
It-tajba hija <filgħaxija>. (Deċiżjonijiet 1, 3.2.1, speċjalment Appendiċi A)
Din ir-regola riċenti qed tħaffef il-kitba billi tagħżel bejn żewġ forom tal-istess kelma. Ngħidu aħna, <filgħaxija> mhijiex differenti minn <fil-għaxija> ħlief għas-sing:
- kulħadd jippronunzjahom l-istess
- kulħadd irid ifisser bihom l-istess ħaġa
- imma nofs Malta kienet tiktibha mod u n-nofs l-ieħor kienet tiktibha bil-mod l-ieħor.
Teżisti t-tendenza li meta żewġ kelmiet jew iktar, bħal <fi>, <l->, <għaxija> jiksbu tifsira indipendenti malli jingħaqdu, ma jinqdewx bis-sing: <filgħaxija>.
Dan ma jiġrix fil-Malti biss. Ngħidu aħna, il-kelma moderna Ingliża <altogether>, fl-antik kienet magħmula minn żewġ kelmiet mifrudin <al togeder>.
Importanti li wieħed jiftakar li din ir-regola li għandna ngħaqqdu kliem differenti tapplika biss meta t-tgħaqqid iwassal għal tifsira indipendenti. Ngħidu aħna, ma nistgħux niktbu <filwaqt> u <xħin> fil-każijiet kollha:
1) Fil-waqt li kienet se tibda tkanta, dubbiena bdiet ittellifha.
2) Filwaqt li ma naħsibx li għandek raġun, nifhem għaliex taħsibha hekk.
1) X’ħin ġej il-kuġin? Fit-tlieta?
2) Xħin daħal id-dar għamilna festa!
Lista sħiħa tal-kliem li jista’ jingħaqad issibha f’Appendiċi A hawnhekk.
Jekk tixtieq tipprattika r-regoli l-ġodda, tista’ taħdem dawn. Is-soluzzjonijiet tagħhom huma dawn.
Lill-istudenti tista’ tagħtihom dawn. Ma naqblux li tagħtuhom il-lista tar-regoli l-ġodda biex jitgħallmuha bl-amment. Minħabba li dawn ir-regoli ntlaqgħu tajjeb u l-kotba l-ġodda qed isegwuhom, l-istudenti mhux se jdumu ma jidrawhom.